Nooit meer zwijmelen

Schönbrunn, Wenen

Ze hield niet van hem. Vond het huwelijk een beknellend instituut, het paleis een gevangenis en de kroon een loodzware last. 

Alles in Schönbrunn ademt Sissi. We voelen haar, we horen haar, we zien haar, in alle kamers van dit enorme paleis. Maar onze beleving van Schönbrunn gaat niet over een markante vrouw in de geschiedenis. Het gaat over de films uit de jaren vijftig. Die grenzeloos romantische films met Romy Schneider. 

De echte Sissi vond haar leven helemaal niet zo romantisch. Ze was zich heel bewust dat ze mooi was en besteedde vele uren aan haar uiterlijk. Aan haar enkellange haar en aan haar figuur. Maar ze at bijna nooit samen met haar gezin, want slank blijven was belangrijker. En liever verbleef ze, zonder haar man en soms maandenlang, in het buitenland. 

De Kerstdagen en Sissi horen bij elkaar. Maar sinds ons bezoek aan Schönbrunn is het echte zwijmelen wel een beetje over.

Vijftigers meer aan zet

"Hoe lang moet jij nog werken?" De nieuwe collega kijkt me nieuwsgierig aan. Het gesprek gaat over de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd. "Ik mag nog wel even", zeg ik lachend. De vijftig gepasseerd geldt voor mij dat ik tot ruim 67 jaar zal moeten werken.

De dagen erna denk ik daar nog eens over na. Ervaar ik dat echt zo? Als 'moeten'? Als ik nu 's morgens opsta treed ik de dag frank en vrij tegemoet. Geen zorg meer voor het gezin, er is ruimte in hoofd en hart, en energie om me verder te ontwikkelen op een ambitieniveau waar ik zelf voor kies. Voor mij betekent dat, dat ik in mijn ene werkkring te maken heb met nieuwe, spannende werkzaamheden waarin mijn kwaliteiten goed tot zijn recht komen. En in mijn andere baan gebruik ik mijn jarenlange ervaring om goed en gedegen werk af te leveren. Geen van beide met een vast contract, dat dan weer niet. Maar het werk geeft me veel voldoening.

Thuis maakt het allemaal niet meer zo uit of het eten om zes uur op tafel staat. Beide dochters het huis uit en echtgenoot heeft ook interessante werkzaamheden. Als hij onverwacht wat later thuiskomt, lees ik gewoon eerst even de krant. Of maak mijn eigen werk af.

En toch knaagt er iets. Als we met elkaar hebben afgesproken dat we pas met 67 met pensioen gaan, en als we nu met elkaar vaststellen dat het heerlijk is om - ook als je ouder dan vijftig bent - zinvol bezig te zijn en je te blijven ontwikkelen, hoe kan het dan dat er zo veel vijftigers zo lang op zoek zijn naar nieuw werk? Of dat veranderen van (vast) werk bijna niet meer tot de mogelijkheden behoort? Als we als maatschappij verwachten dat we ten minste tot 67 jaar werken, biedt diezelfde maatschappij dan wel voldoende mogelijkheden óm te werken? Overheidscampagnes met John de Wolf geven een mooie aanzet om werkzoekende vijftigplussers aan te nemen. Maar de overtuiging moet echt vanuit het hart van een organisatie komen. 

Een rijke werkervaring én alle tijd van de wereld. Bereidheid tot flexibiliteit in houding en zelfs in salariëring. Jonge collega's mogen ons bij de les houden (graag zelfs!). Ideale werknemers. Toch?

Op zoek in Zweden

De wat oudere caissière kijkt ons onzeker aan. 'Pe-ter-Lund-qvist?' vraagt ze in zangerig Zweeds. Nej. Die kent ze niet. "Alg-hä-gen?" Nee, ook daar heeft ze nog nooit van gehoord. Ze kan ons niet helpen. Toch kijkt ze nog eens naar onze reispapieren en met vastberaden blik start ze, op haar kassa, Google Maps op. Na enig turen naar het beeldscherm klaart haar gezicht op. "You go...uhm..." Ze keert haar rug naar ons toe en als een stewardess steekt ze haar arm uit naar links. "To the left?" vragen wij. Yes, yes. Met haar andere hand duidt ze een heuveltje aan en roept over haar schouder: "Train!". "Cross the railway?" reageren wij weer. Ook dat is wat ze bedoelt. "Alg-hä-gen" zingt ze nog eens.

Stuga in Mullsjö

Met deze aanwijzingen en haar vriendelijke groeten gaan we op weg. Maar als boerderijen geen huisnummer hebben is het lastig vinden. Twee keer hetzelfde rondje over een grindweg; er klopt iets niet. Vermoeid van een lange dag reizen volgen we hoopvol de auto die net voorbij komt rijden. De regen en het onweer kletteren inmiddels uit de lucht. Na ons "We are lost!" wil ook deze vriendelijke Zweed meteen helpen. Ook hij checkt Google Maps en stapt dan in zijn auto om ons voor te rijden. Met een brede lach en een "Have a nice holiday" levert hij ons tien minuten later af bij - naar zijn inschatting - de plek die het best overeenkomt met de gegevens in onze papieren. En dat blijkt een Zweeds paradijsje.

Fit en weer vrolijk

"Op welk nummer moet deze ook al weer?" De rode handel is om de stoel in te stellen. "En hoe zat het met de gewichten?" Het fitness-apparaat ziet er ingewikkelder uit dan het misschien is. Maar kon ik er de vorige keer al geen logica in vinden, nu ben ik de weg helemaal kwijt. Een radeloosheid overvalt me. 

De sporters om mij heen zijn geconcentreerd met hun eigen programma bezig en de instructeur begeleidt een jongeman bij zijn oefening. Gelukkig ziet hij mijn geworstel, komt naar me toe en vraagt vriendelijk. "Lukt het allemaal, mevrouw?" Confronterend. Ik voel me een muts. Een kluns. Een oud wijf. Van ellende beginnen mijn ogen te prikken en sta ik te stotteren: "De gegevens op mijn key zijn weer verdwenen en ik weet niet meer hoe dit apparaat werkt". En denk er achteraan: "Wat dóe ik hier?" 

De sportieve instructeur is een aardige jongeman, die meteen begrijpt dat mijn affiniteit niet bij fitness ligt. Dat stelt me gerust en ik ga graag op zijn aanbieding in om alle toestellen nog een keer langs te lopen. Stuk voor stuk legt hij het hoe en waarom ervan uit. Tot mijn eigen verbazing pak ik het weer snel op. "Ja, u bent een technisch denker. Dat had ik meteen al in de gaten. Dan heb je niet zo veel aan ezelsbruggetjes voor de apparaten". 

"Technisch denker?" Mmmm. Zo had ik het nog niet bekeken. Wat een paar aardige woorden al niet kunnen doen. Het komt vast wel goed.

Onbekend maakt onbemind

"Merlinde maakt nou eenmaal van haar hart geen moordkuil!" schrijf ik in de familie-whatsapp-groep. Mijn jongste heeft onlangs voor veel plezier gezorgd met haar liefdesverklaring op Facebook aan onze eigen vertrouwde supermarkt, na een klacht over een andere supermarkt in haar nieuwe woonplaats. De hilarische reactie daarop is in no time viraal gegaan. Maar nu lees ik in een whatsappje van Merlinde: “Hart? Moordkuil?"

Een paar dagen later vertel ik tijdens het eten over mijn werk. Hoe acuut een situatie was geworden en dat er echt wel iets moest gebeuren. “Je kan je voorstellen dat die organisatie op het vinkentouw zat”, zeg ik tegen mijn tafelgenoten, “Misschien moet er iets gedaan worden aan de procedures, want nu behandelen we ze rijp en groen door elkaar.” Instemming van Erik. Op het gezicht van Maryse één groot vraagteken.

Maar daar houdt het niet mee op. 's Avonds zien we hoe een deelnemer aan het razend spannende televisieprogramma Hunted zijn jagers tot het uiterste uitdaagt. Mijn bewondering heeft deze man, “… maar om de kat nou zo op het spek te binden?!” Een paar tellen lang is het stil. Dan een enorme verontwaardiging: “Potverdórie! Jullie ook altijd met die uitdrukkingen! Waar hebben jullie het noú weer over?"

Hoe is het toch mogelijk dat jonge mensen van nu nauwelijks een gezegde of spreekwoord meer kennen? Ik geef toe, ik wil ook nog wel eens wat verhaspelen, maar veel uitdrukkingen horen toch bij het gewone taalgebruik. Staat het leren ervan onderaan de prioriteitenlijst van meester of juf? Wordt onze taal armer door media als Facebook of Twitter? Of is het gewoon een kwestie van er belangstelling voor hebben?

Spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegdes. Leert de generatie na ons ze nog? Het is niet voor niets dat wij al jaren tegen onze kinderen zeggen “Lees een boek!” om hun kennis van het Nederlands te vergroten. Maar dat is voor de ganzen preken.